Bilim ve teknoloji

Mahmut Boyuneğmez

Bilim sömürücü sınıfların ideolojisi değildir. Bilimsel düşünceler, günümüzde birer emekçi olan bilim insanları tarafından üretilmektedir. Bilimsel yasaların, teorilerin kapitalist sınıfın dünya görüşüne katıldığı ya da bu sınıfın ideolojisi olduğu fikri, bir “deli saçmasıdır”.

Bilimsel faaliyetler sonucu nesnel gerçekliğin bilgisine ulaşılır. Bilimsel teoriler, yasalar, bilgiler gerçekliği doğrulukla kavradığı ölçüde, onu değiştirme ve denetleme kapasitesini insanlığa sunar. Gerçekliğin değişim eğilimiyle örtüşen ya da gerçekliğin çeşitli kesitleri üzerinde denetim kurmamıza yol açan bilimsel düşünceler, realisttir. Realizmin felsefi, bilimsel, siyasal ve günlük hayatta problemlerin çözümünde geliştirilen fikirlerde olmak üzere farklı türleri vardır. Materyalizm, felsefi realizmdir, çünkü nesnel gerçekliğin düşüncelerin dışında var olduğunu ve düşünsel olarak doğrulukla soyutlanabileceğini kabul eder. Yani materyalizm, gerçeklik anlaşılabilir ve üzerinde denetim kurulabilir demesinden ötürü, realisttir. Komünizm, tarihsel akışın bir amacı değil fakat bir yönü olduğunu benimser. Geçmişten bugüne gelen eğilimlerin, gelecekte alabilecekleri formları öngörür. Tarihsel değişim eğilimleriyle düşünsel düzlemde örtüşme olduğundan, komünist fikirler realist özellik gösterir. Günlük hayatta karşılaşılan problemlerin çözümü ancak geçmiş bilgilerle tutarlı kalınıp, çözüm için gerekli realist düşünceler üretilerek sağlanabilir.

Bilimsel buluşların önemli bir güdüleyicisi insanların merak ve tutkularıdır. Bu tüm tarihte ve gelecekte de yok edilemez temel ve özsel insan niteliğidir. Kapitalist sistemde bilimsel araştırma ve buluşlar için başka bir güdüleyici, sermayenin emek üretkenliğini artırma ve kârını realize etme çabasıdır. Bu koşullayıcılar yüzünden, teknolojik yenilenme ve gelişme yaşanmaktadır. Bu sırada çevre tahribatı, insanların kitlesel katliamı, sermayenin gereksinimleri için kaçınılması gereken olgular olmaktan uzaktır.

İlericiler, kapitalizme karşıdır ve alternatifi olan sosyalizmi savunur. Bilim ve teknoloji, kapitalizme aittir, öyleyse onun bilimine ve teknolojisine de karşı olunmalıdır düşüncesiyse, sığ ve ilkeldir. Bilim ve teknoloji tüm tarih boyunca insanlığın kolektif olarak yarattığı bir mirastır. Bu kolektif mirasın sermayenin hizmetinde olması, günümüzdeki üretiminin sermaye tarafından kontrol edilmesi ve insanlığın ortak çıkarları için kullanımının olanaklı olanın gerisinde bir düzeyde oluşu kabul edilemez. Teknolojinin insanlar tarafından kullanımında eşitsizliklerin oluşu ve toplumun hizmetine olması gerekene göre gecikmeli girişi, kapitalist toplumsal ilişkilerin sonucudur. Karşı çıkılması gereken bunlardır.

Günümüzde bilim ve teknolojinin gelmiş olduğu düzey (robotlar, yapay zekânın kullanımı), çalışma saatlerinin çok kısaltılmasını, aynı gün içerisinde bir insanın birden fazla faaliyetle uğraşmasını olanaklı kılmaktadır. Başka bir deyişle komünizmin, bilimsel/teknolojik maddi temeli bugünden oluşmuş bulunmaktadır.

İklim krizi denilen olgu, kapitalizmin yarattığı bir krizdir. Kapitalizm yıkılmadan, doğayı etkin şekilde korumanın olanağı yoktur. Sermayenin kâr elde edebilmesi için işçileri sömürmeye de doğayı talan etmeye de gereksinimi vardır.

Sosyalizmde bilim ve teknoloji, üretimin ve toplumun ihtiyaçları doğrultusunda geliştirilecek, geçmiş kuşakların bu alanlardaki birikimi kullanılırken, doğanın korunmasına özel önem verilecektir. Sanayileşme, bilimsel ve teknolojik ilerleme, doğanın tahribinin olmayacağı bir şekilde gerçekleşecektir.