Komünizmin İlkeleri | Friedrich Engels

Frederick Engels

Komünizmin İlkeleri

Yazım Tarihi: Ekim-Kasım 1847

Kaynak: Seçilmiş Eserler, Cilt Bir, s. 81-97, Progress Publishers, Moskova, 1969

İlk Yayın: 1914, Eduard Bernstein tarafından Alman Sosyal Demokrat Partisi’nin Vorwärts! Gazetesinde

İngilizceye Çeviren: Paul Sweezy

— 1 —

Komünizm nedir?

Komünizm, proletaryanın kurtuluşunun koşullarıyla ilgili öğretidir.

— 2 —

Proletarya nedir?

Proletarya, toplumda tamamen emeğinin satışından yaşayan ve herhangi bir sermayeden kâr elde etmeyen sınıftır; refahı ve felaketi, yaşamı ve ölümü, tüm varlığı emeğe olan talebe – dolayısıyla, iş dünyasının değişen durumuna, dizginsiz rekabetin kaprislerine – bağlıdır. Proletarya, ya da proleterler sınıfı, kısacası, 19. yüzyılın işçi sınıfıdır.[1]

— 3 —

O halde proleterler her zaman var olmadı mı?

Hayır. Her zaman yoksul ve işçi sınıflar olmuştur; ve işçi sınıfı çoğunlukla yoksul olmuştur. Ancak bugünkü koşullarda yaşayan işçiler ve yoksullar her zaman var olmadı; başka bir deyişle, proleterler her zaman var olmadığı gibi, dizginsiz serbest rekabet de her zaman var olmadı.

— 4 —

Proletarya nasıl ortaya çıktı?

Proletarya, geçen (18.) yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de gerçekleşen ve o zamandan beri dünyanın tüm medeni ülkelerinde tekrarlanan sanayi devriminde ortaya çıktı.

Bu sanayi devrimi, buhar makinesinin keşfi, çeşitli iplik eğirme makineleri, mekanik dokuma tezgâhı ve bir dizi başka mekanik aletle hızlandı. Çok pahalı olan ve bu nedenle yalnızca büyük kapitalistler tarafından satın alınabilen bu makineler, üretim biçimini tamamen değiştirdi ve eski işçileri yerinden etti, çünkü makineler, işçilerin verimsiz iplik eğirme çarkları ve el tezgahlarıyla üretebildiklerinden daha ucuz ve daha iyi mallar üretti. Makineler, endüstriyi tamamen büyük kapitalistlerin ellerine teslim etti ve işçilerin sahip olduğu az miktardaki mülkü (aletler, tezgahlar vb.) tamamen değersiz kıldı. Sonuç olarak, kapitalistler kısa sürede her şeyi ellerine aldılar ve işçilere hiçbir şey kalmadı. Bu, tekstil endüstrisine fabrika sisteminin girişiydi.

Makine ve fabrika sisteminin tanıtılmasına yönelik bu ivme bir kez sağlandığında, bu sistem hızla diğer tüm endüstri dallarına, özellikle kumaş ve kitap basımı, çömlekçilik ve metal endüstrilerine yayıldı.

Emek, bireysel işçiler arasında giderek daha fazla bölündü, böylece daha önce tam bir iş parçası yapan işçi artık sadece o parçanın bir kısmını yapıyordu. Bu iş bölümü, şeyleri daha hızlı ve ucuz üretmeyi mümkün kıldı. Bireysel işçinin faaliyetini, basit, sonsuzca tekrarlanan mekanik hareketlere indirgedi; bu hareketler yalnızca bir makine tarafından değil, aynı zamanda bir makine tarafından çok daha iyi şekilde gerçekleştirilebilirdi. Böylece, iplik eğirme ve dokuma gibi, tüm bu endüstriler birbiri ardı sıra buhar, makine ve fabrika sisteminin egemenliği altına girdi.

Ama aynı zamanda, bu endüstriler büyük kapitalistlerin ellerine geçti ve işçileri kalan bağımsızlıklarından yoksun bırakıldı. Giderek, yalnızca gerçek imalat değil, aynı zamanda el sanatları da fabrika sisteminin kapsamına girdi; büyük kapitalistler, küçük usta zanaatkârları büyük atölyeler kurarak yerinden etti; bu atölyeler birçok masrafı azalttı ve ayrıntılı bir iş bölümüne olanak sağladı.

Böylece, medeni ülkelerde şu anda neredeyse tüm iş türleri fabrikalarda gerçekleştiriliyor – ve neredeyse tüm çalışma dallarında el sanatları ve imalat konumunu kaybetti. Bu süreç, eski orta sınıfı, özellikle küçük zanaatkârları giderek daha fazla mahvetti; işçilerin durumunu tamamen dönüştürdü; ve diğer tüm sınıfları giderek yutan iki yeni sınıf yaratıldı. Bunlar:

(i) Tüm medeni ülkelerde tüm geçim araçlarına ve geçim araçlarının üretimi için gerekli aletlere (makineler, fabrikalar) ve malzemelere neredeyse tamamen sahip olan büyük kapitalistler sınıfı. Bu, burjuva sınıfı veya burjuvazidir.

(ii) Geçim araçlarını elde etmek için emeğini burjuvaziye satmak zorunda olan tamamen mülksüz sınıf. Bu, proleterler sınıfı veya proletarya olarak adlandırılır.

— 5 —

Proleterlerin emeğinin burjuvaziye satışı hangi koşullarda gerçekleşir?

Emek, diğer tüm mallar gibi bir metadır ve bu nedenle fiyatı, diğer mallara uygulanan aynı yasalarla belirlenir. Büyük endüstri veya serbest rekabet rejiminde – göreceğimiz gibi, ikisi aynı anlama gelir – bir malın fiyatı, ortalama olarak, her zaman üretim maliyetine eşittir. Dolayısıyla, emeğin fiyatı da emeğin üretim maliyetine eşittir.

Ancak emeğin üretim maliyeti, tam olarak işçinin çalışmaya devam etmesini ve işçi sınıfının yok olmasını önlemek için gerekli olan geçim araçlarının miktarıyla oluşur. Bu nedenle işçi, emeği için bu amaç için gerekenden fazlasını almaz; emeğin fiyatı veya ücret, başka bir deyişle, yaşamın sürdürülmesi için gereken en düşük, asgari miktardır.

Ancak, iş bazen daha iyi, bazen daha kötü olduğu için, işçi bazen malları için daha fazla, bazen daha az alır. Ancak, tıpkı sanayicinin, iyi ve kötü zamanların ortalamasında, malları için üretim maliyetinden ne daha fazla ne de daha az alması gibi, işçi de ortalama olarak asgari miktardan ne daha fazla ne de daha az alır.

Bu ücretlerin ekonomik yasası, büyük endüstri tüm üretim dallarını ne kadar çok ele geçirirse o kadar katı bir şekilde işler.

— 6 —

Sanayi devriminden önce hangi çalışan sınıflar vardı?

Çalışan sınıflar, toplumun gelişiminin farklı aşamalarına göre her zaman farklı koşullarda yaşamış ve sahip olan ve yöneten sınıflarla farklı ilişkiler içinde olmuştur.

Antik çağda, işçiler sahiplerin köleleriydi, tıpkı birçok geri kalmış ülkede ve hatta Amerika Birleşik Devletleri’nin güneyinde hâlâ oldukları gibi.

Orta Çağ’da, Macaristan, Polonya ve Rusya’da hâlâ olduğu gibi, toprak sahibi soyluların serfleriydiler. Orta Çağ’da ve hatta sanayi devrimine kadar, şehirlerde küçük burjuva ustaların hizmetinde çalışan kalfalar da vardı. Manifaktür geliştikçe, bu kalfalar yavaş yavaş daha büyük kapitalistler tarafından istihdam edilen manifaktür işçileri oldular.

— 7 —

Proleterler kölelerden nasıl farklıdır?

Köle bir kez ve tamamen satılır; proleter ise kendini günlük ve saatlik satmak zorundadır.

Bireysel köle, bir efendinin mülkü olarak, ne kadar sefil olsa da, efendinin çıkarı nedeniyle bir varoluş güvencesine sahiptir. Bireysel proleter, emeğini yalnızca birinin ihtiyacı olduğunda satın alan tüm burjuva sınıfının mülkü gibidir ve güvenli bir varoluşa sahip değildir. Bu varoluş yalnızca bütün bir sınıf olarak güvence altındadır.

Köle rekabetin dışındadır; proleter ise rekabetin içindedir ve onun tüm kaprislerini yaşar.

Köle bir şey olarak sayılır, toplumun bir üyesi olarak değil. Böylece, köle, proleterden daha iyi bir varoluşa sahip olabilir, ancak proleter daha yüksek bir toplumsal gelişim aşamasına aittir ve kendisi, köleden daha yüksek bir toplumsal düzeyde durur.

Köle, özel mülkiyet ilişkilerinin tümünden yalnızca kölelik ilişkisini kaldırarak kendini özgürleştirir ve böylece proleter olur; proleter ise ancak özel mülkiyeti genel olarak kaldırarak kendini özgürleştirebilir.

— 8 —

Proleterler serflerden nasıl farklıdır?

Serf, bir üretim aracı olan bir parça toprağa sahip olur ve kullanır, bunun karşılığında ürününün bir kısmını veya emeğinin hizmetlerinin bir kısmını verir.

Proleter, bir başkasının üretim araçlarıyla, bu başkasının hesabına çalışır ve ürünün bir kısmı karşılığında çalışır.

Serf verir, proleter alır. Serf güvenceli bir varoluşa sahiptir, proleter ise buna sahip değildir. Serf rekabetin dışındadır, proleter rekabetin içindedir.

Serf kendini üç yoldan biriyle özgürleştirir: ya şehre kaçar ve orada zanaatkâr olur; ya ürün ve hizmetler yerine efendisine para verir ve böylece özgür bir kiracı olur; ya da feodal efendisini devirir ve kendisi mülk sahibi olur. Kısacası, o ya da bu yolla/bir şekilde, sahip olan sınıfa girer ve rekabete katılır. Proleter ise rekabeti, özel mülkiyeti ve tüm sınıf farklarını kaldırarak kendini özgürleştirir.

— 9 —

Proleterler zanaatkârlardan nasıl farklıdır?

Proletere kıyasla, geçmişte (18.) yüzyılda neredeyse her yerde var olan ve şu anda hâlâ yer yer var olan zanaatkâr, en fazla geçici olarak proleterdir. Amacı, diğer işçileri sömürmek için kullanabileceği sermaye edinmektir. Loncalar hâlâ var olduğu yerlerde veya lonca kısıtlamalarından kurtulmanın henüz zanaatlara fabrika tarzı yöntemlerin getirilmesine ya da yoğun rekabete yol açmadığı yerlerde bu amacına sıklıkla ulaşabilir. Ancak fabrika sistemi zanaatların alanına girdiğinde ve rekabet tam anlamıyla geliştiğinde, bu perspektif körelir ve zanaatkâr giderek daha fazla proleter olur. Zanaatkâr bu nedenle ya burjuva ya da genel olarak orta sınıfa girerek ya da rekabet nedeniyle proleter haline gelerek (ki bu artık daha sık rastlanan durumdur) kendini özgürleştirir. Bu durumda, proleter hareketine, yani az çok komünist harekete katılarak kendini özgürleştirebilir.[2]

— 10 —

Proleterler manifaktür işçilerinden nasıl farklıdır?

16. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar olan manifaktür işçisi, birkaç istisna dışında, hâlâ kendi üretim aracına sahipti – tezgâhı, aile iplik eğirme çarkı, boş zamanlarında işlediği küçük bir arazi parçası. Proleterde bunların hiçbiri yoktur.

Manifaktür işçisi neredeyse her zaman kırsalda yaşar ve ev sahibi veya işvereniyle daha çok veya daha az ataerkil bir ilişki içindedir; proleter ise çoğunlukla şehirde yaşar ve işvereniyle ilişkisi tamamen nakit ilişkisidir.

Manifaktür işçisi, büyük endüstri tarafından ataerkil ilişkisinden koparılır, hâlâ sahip olduğu mülkü kaybeder ve bu şekilde proleter olur.

— 11 —

Sanayi devrimi ve toplumun burjuvazi ve proletarya olarak bölünmesinin yakın erimli sonuçları nelerdi?

Birincisi, makine emeğinin yol açtığı giderek düşen endüstriyel ürün fiyatları, dünyanın tüm ülkelerinde el emeğine dayalı eski manifaktür veya endüstri sistemini tamamen yok etti.

Böylece, tarihsel gelişime az çok yabancı olan tüm yarı-barbar ülkeler, endüstrileri manifaktüre dayalı olanlar, izolasyonlarından zorla çıkarıldı. İngilizlerin daha ucuz mallarını satın aldılar ve kendi manifaktür işçilerinin mahvolmasına izin verdiler. Binlerce yıl boyunca ilerleme kaydetmemiş ülkeler – örneğin Hindistan – tamamen devrimcileşti ve hatta Çin şimdi bir devrim yolunda.

İngiltere’de icat edilen yeni bir makinenin, bir yıl içinde milyonlarca Çinli işçinin geçim kaynağını elinden aldığı bir noktaya geldik.

Böylece, büyük endüstri, yeryüzündeki tüm halkları birbirleriyle temasa geçirdi, tüm yerel pazarları tek bir dünya pazarında birleştirdi, her yere medeniyet ve ilerleme yaydı ve böylece medeni ülkelerde olanların diğer tüm ülkelerde yankı bulmasını sağladı.

Bu, eğer İngiltere veya Fransa’daki işçiler şimdi kendilerini özgürleştirirse, bu diğer tüm ülkelerde devrimleri tetiklemeli – er ya da geç kendi işçi sınıflarının kurtuluşunu gerçekleştirmesi gereken devrimler – anlamına gelir.

İkincisi, büyük endüstrilerin manifaktürün yerini aldığı her yerde, burjuvazi zenginlik ve güçte son derece gelişti ve kendini ülkenin birinci sınıfı yaptı. Bunun olduğu yerlerde sonuçta, burjuvazi siyasi gücü kendi ellerine aldı ve o zamana kadar yöneten sınıfları, aristokrasiyi, lonca ustalarını ve onların temsilcisi olan mutlak monarşiyi yerinden etti.

Burjuvazi, aristokrasinin, soyluların gücünü, mülklerin miras yoluyla devredilmesini kaldırarak – başka bir deyişle, arazi mülkiyetini satın alma ve satmaya tabi kılarak ve soyluların özel ayrıcalıklarını ortadan kaldırarak yok etti. Lonca ustalarının gücünü, loncaları ve el sanatı ayrıcalıklarını kaldırarak yok etti. Bunların yerine rekabeti koydu – yani, herkesin herhangi bir endüstri dalına girme hakkına sahip olduğu, tek engelin gerekli sermaye eksikliği olduğu bir toplum durumunu.

Serbest rekabetin gelişmesi, böylece, toplumun üyelerinin yalnızca sermayeleri eşit olmadığı ölçüde eşit olmadıklarını, sermayenin belirleyici güç olduğunu ve bu nedenle kapitalistlerin, burjuvazinin, toplumun birinci sınıfı haline geldiğini açıkça ilan eder.

Serbest rekabet, büyük endüstrinin kurulması için gereklidir, çünkü büyük endüstrinin kendi yolunu açabileceği tek toplumsal koşuldur.

Soylu ve lonca ustalarının toplumsal gücünü yok eden burjuvazi, onların siyasi gücünü de yok etti. Toplumda fiilen birinci sınıf konumuna yükselen burjuvazi, kendini aynı zamanda egemen siyasi sınıf olarak ilan eder. Bunu, yasalar önünde burjuva eşitliğe ve serbest rekabetin tanınmasına dayanan temsili sistemi oluşturarak yapar ve Avrupa ülkelerinde bu, anayasal monarşi şeklinde ortaya çıkar. Bu anayasal monarşilerde, yalnızca belirli bir sermayeye sahip olanlar seçmendir – yani yalnızca burjuvazi üyeleri. Bu burjuva seçmenler milletvekillerini seçer ve bu burjuva milletvekilleri, vergi oylamayı reddetme haklarını kullanarak bir burjuva hükümeti seçer.

Üçüncüsü, proletarya her yerde burjuvazi ile birlikte adım adım gelişir. Burjuvazi zenginlikte büyüdükçe, proletarya sayısal olarak büyür. Çünkü proleterler yalnızca sermaye tarafından istihdam edilebilir ve sermaye yalnızca emek kullanarak genişler, bu nedenle proletaryanın büyümesi sermayenin büyümesiyle tam olarak aynı hızda ilerler.

Aynı zamanda, bu süreç burjuvazi ve proleterleri, endüstrinin en kârlı şekilde sürdürülebileceği büyük şehirlerde bir araya getirir ve böylece büyük kitleleri bir araya toplayarak proleterlere kendi güçlerinin bilincini verir.

Dahası, bu süreç ilerledikçe, yeni emek tasarrufu sağlayan makineler icat edildikçe, büyük endüstrinin ücretler üzerindeki baskısı artar, ki bu, gördüğümüz gibi, asgari düzeye iner ve böylece proletaryanın durumunu giderek daha dayanılmaz hale getirir. Proletaryanın artan hoşnutsuzluğu, bir proleter sosyal devrimini hazırlamak üzere, onun yükselen gücüyle birleşir.

— 12 —

Sanayi devriminin diğer sonuçları nelerdi?

Büyük endüstri, buhar makinesi ve diğer makinelerle, endüstriyel üretimi sınırsızca genişletme, hızlandırma ve maliyetlerini düşürme araçlarını yarattı. Üretimin bu şekilde kolaylaşmasıyla, büyük endüstriyle zorunlu olarak bağlantılı olan serbest rekabet, en aşırı biçimleri aldı; çok sayıda kapitalist endüstriye akın etti ve kısa sürede ihtiyaç duyulandan fazlası üretildi.

Sonuç olarak, tamamlanmış mallar satılamadı ve ticari bir kriz patlak verdi. Fabrikalar kapanmak zorunda kaldı, sahipleri iflas etti ve işçiler ekmeksiz kaldı. Her yerde en derin sefalet hüküm sürdü.

Bir süre sonra, fazla ürünler satıldı, fabrikalar yeniden çalışmaya başladı, ücretler yükseldi ve yavaş yavaş işler her zamankinden daha iyi hale geldi.

Ancak çok geçmeden yine çok fazla mal üretildi ve önceki krizin aynı seyrini izleyen yeni bir kriz patlak verdi.

Bu (19.) yüzyılın başından beri, endüstrinin durumu refah dönemleri ile kriz dönemleri arasında sürekli dalgalanmıştır; neredeyse her beş ila yedi yılda bir yeni bir kriz araya girmiştir, her zaman işçiler için en büyük zorluklarla, her zaman genel devrimci hareketlerle ve mevcut düzenin tümüne doğrudan tehlike ile birlikte.

— 13 —

Bu dönemsel ticari krizlerden neler çıkar?

Birincisi:

Büyük endüstri, ilk aşamasında serbest rekabeti yaratmış olsa da, artık serbest rekabeti aşmıştır;

rekabet ve genel olarak üretimin bireyselci organizasyonu, büyük endüstri için bir zincir haline gelmiştir ve bu zinciri kırmalıdır ve kıracaktır;

büyük endüstri mevcut temelinde kaldığı sürece, yalnızca her yedi yılda bir genel kaos pahasına sürdürülebilir, her seferinde tüm medeniyeti tehdit eder, yalnızca proleterleri sefalete sürüklemekle kalmaz, aynı zamanda burjuvazinin büyük kesimlerini de mahveder;

dolayısıyla, ya büyük endüstrinin kendisi terk edilmelidir, ki bu mutlak bir imkânsızlıktır, ya da üretimi artık birbirine rakip bireysel sanayiciler tarafından değil, tüm toplum tarafından, kesin bir plana göre ve herkesin ihtiyaçlarını dikkate alarak yönetilen tamamen yeni bir toplum organizasyonu kaçınılmaz olarak gereklidir.

İkincisi: Büyük endüstri ve onun mümkün kıldığı sınırsız üretim genişlemesi, toplumun her üyesinin tüm güçlerini ve yeteneklerini tam özgürlükle kullanabileceği ve geliştirebileceği bir sosyal düzeni uygulanabilir hale getirir.

Böylece, mevcut toplum düzeninde sefalet ve kriz üreten büyük endüstrinin niteliklerinin, farklı bir toplum biçiminde bu sefaleti ve bu felaketli çöküşleri ortadan kaldıracağı görülür.

Tam bir netlikle görmekteyiz ki:

(i) Bütün bu kötülükler artık yalnızca gerçek duruma uymayan bir sosyal düzene atfedilmelidir; ve

(ii) Yeni bir sosyal düzen yoluyla bu kötülüklerin tamamen ortadan kaldırılması mümkündür.

— 14 —

Bu yeni sosyal düzen nasıl olmalıdır?

Her şeyden önce, endüstrinin ve tüm üretim dallarının kontrolünü birbirine rakip bireylerin ellerinden alacak ve yerine bu üretim dallarının tüm toplum tarafından – yani ortak hesap için, ortak bir plana göre ve toplumun tüm üyelerinin katılımıyla – işletildiği bir sistem kuracaktır.

Başka bir deyişle, rekabeti kaldıracak ve onun yerine ortaklaşmayı getirecektir.

Dahası, bireyler tarafından endüstrinin yönetimi zorunlu olarak özel mülkiyeti ima ettiğinden ve rekabet aslında yalnızca özel mülk sahiplerinin endüstriyi kontrolünün ifade biçimi ve şekli olduğundan, özel mülkiyetin rekabetten ve endüstrinin bireysel yönetiminden ayrılamayacağı sonucu çıkar. Bu nedenle özel mülkiyet kaldırılmalı ve yerine tüm üretim araçlarının ortak kullanımı ve tüm ürünlerin ortak anlaşmaya göre dağıtımı gelmelidir – kısacası, malların ortak mülkiyeti olarak adlandırılan şey.

Aslında, özel mülkiyetin kaldırılması, endüstrinin gelişimiyle gerekli hale gelen tüm sosyal düzendeki devrimi karakterize etmenin en kısa ve en önemli yoludur – ve bu nedenle komünistler tarafından ana talep olarak haklı bir şekilde ileri sürülür.

— 15 —

Özel mülkiyetin kaldırılması daha önce mümkün müydü?

Hayır. Sosyal düzenin her değişikliği, mülkiyet ilişkilerindeki her devrim, eski mülkiyet ilişkilerine uymayan yeni üretim güçlerinin yaratılmasının zorunlu bir sonucudur.

Özel mülkiyet her zaman var olmadı.

Orta Çağ’ın sonlarına doğru, o zamanki feodal ve lonca mülkiyet biçimleri altında sürdürülemeyen yeni bir üretim biçimi ortaya çıktığında, eski mülkiyet ilişkilerini aşan bu manifaktür, yeni bir mülkiyet biçimini, özel mülkiyeti yarattı. Manifaktür ve büyük endüstrinin ilk gelişim aşaması için, özel mülkiyet tek mümkün mülkiyet biçimiydi; buna dayalı sosyal düzen tek mümkün sosyal düzendi.

Herkes için yeterli olacak kadar üretmek mümkün olmadığı sürece, sosyal sermayeyi genişletmek ve üretim güçlerini artırmak için daha fazlası kalmadığı sürece, toplumun üretken güçlerini yönlendiren bir yönetici sınıf ve yoksul, ezilen bir sınıf her zaman olacaktır. Bu sınıfların nasıl oluştuğu gelişim aşamasına bağlıdır.

Tarımcı Orta Çağ bize baron ve serfi verir; sonraki Orta Çağ şehirleri bize lonca ustasını, kalfayı ve gündelik işçiyi gösterir; 17. yüzyıl manifaktür işçilerine sahiptir; 19. yüzyıl büyük fabrika sahiplerine ve proleterlere sahiptir.

Şimdiye kadar, üretim güçlerinin herkes için yeterli olacak kadar geliştirildiği bir noktaya hiç ulaşılmadı ve özel mülkiyet, üretim güçlerinin daha fazla gelişimi için bir zincir ve engel haline geldi.

Ancak şimdi, büyük endüstrinin gelişimi yeni bir dönem başlattı. Sermaye ve üretim güçleri eşi görülmemiş bir ölçüde genişledi ve bunları yakın gelecekte sınırsızca çoğaltma araçları mevcut. Dahası, üretim güçleri birkaç burjuvanın ellerinde yoğunlaştı, halkın büyük çoğunluğu giderek proleterleşiyor, burjuvazinin zenginliği arttıkça durumları daha sefil ve dayanılmaz hale geliyor. Ve son olarak, bu güçlü ve kolayca genişletilebilir üretim güçleri, özel mülkiyeti ve burjuvaziyi öyle aştı ki, her an sosyal düzenin en şiddetli bozukluklarını tetikleme tehdidinde bulunuyor. Şimdi, bu koşullar altında, özel mülkiyetin kaldırılması yalnızca mümkün değil, aynı zamanda mutlak olarak gerekli hale geldi.

— 16 —

Özel mülkiyetin barışçıl bir şekilde kaldırılması mümkün olacak mı?

Bunun gerçekleşmesi arzu edilir ve komünistler buna karşı çıkan son kişiler olur. Komünistler, tüm komploların yalnızca işe yaramaz değil, aynı zamanda zararlı olduğunu çok iyi bilir. Devrimlerin niyetlerle ve keyfi bir şekilde yapılmadığını, her zaman ve her yerde bireysel partilerin ve tüm sınıfların iradesinden ve yönlendirmesinden tamamen bağımsız koşulların zorunlu sonucu olduğunu çok iyi bilir.

Ancak aynı zamanda, neredeyse tüm medeni ülkelerde proletaryanın gelişiminin şiddetle bastırıldığını ve bu şekilde komünizmin muhaliflerinin bir devrime karşı tüm güçleriyle çalıştığını da görürler. Eğer ezilen proletarya sonunda devrime sürüklenirse, biz komünistler, şimdi sözlerimizle savunduğumuz gibi, proleterlerin çıkarlarını eylemlerle savunacağız.

— 17 —

Özel mülkiyet bir hamlede kaldırılabilir mi?

Hayır, mevcut üretim güçleri tek hamlede komünist bir toplum yaratmak için gerektiği ölçüde çoğaltılamaz.

Büyük olasılıkla, proleter devrimi mevcut toplumu kademeli olarak dönüştürecek ve üretim araçları yeterli miktarda mevcut olduğunda özel mülkiyeti kaldırabilecektir.

— 18 —

Bu devrimin seyri ne olacak?

Her şeyden önce, demokratik bir anayasa kuracak ve bu sayede proletaryanın doğrudan veya dolaylı egemenliğini sağlayacaktır. İngiltere’de, proleterlerin zaten halkın çoğunluğunu oluşturduğu yerde doğrudan. Fransa ve Almanya’da, halkın çoğunluğunun yalnızca proleterlerden değil, aynı zamanda proleterleşme sürecinde olan küçük köylülerden ve küçük burjuvaziden oluştuğu yerlerde dolaylı; bu sınıflar, tüm siyasi çıkarlarında giderek daha fazla proletaryaya bağımlı hale gelir ve bu nedenle yakında proletaryanın taleplerine uyum sağlamak zorundadır. Bu belki ikinci bir mücadele gerektirebilir, ancak sonuç yalnızca proletaryanın zaferi olabilir.

Demokrasi, özel mülkiyete karşı önlemler alınması ve proletaryanın geçiminin sağlanması için bir araç olarak hemen kullanılmazsa, proletarya için tamamen değersiz olur. Mevcut ilişkilerin zorunlu sonucu olarak ortaya çıkan başlıca önlemler şunlardır:

(i) Aşamalı vergilendirme, ağır miras vergileri, yan hatlar (kardeşler, yeğenler vb.) yoluyla mirasın kaldırılması, zorla borçlar vb. yoluyla özel mülkiyetin sınırlandırılması.

(ii) Toprak sahiplerinin, sanayicilerin, demiryolu patronlarının ve gemi sahiplerinin mallarının kademeli olarak kamulaştırılması, kısmen devlet endüstrisiyle rekabet yoluyla, kısmen tahvillerle doğrudan tazminat yoluyla.

(iii) Halkın çoğunluğuna karşı çıkan tüm göçmenlerin ve isyancıların mallarına el konulması.

(iv) Proleterlerin kamu arazilerinde, fabrikalarda ve atölyelerde çalıştırılması veya istihdam edilmesi, işçiler arasındaki rekabetin kaldırılması ve hâlâ var olan fabrika sahiplerinin devlet tarafından ödenen aynı yüksek ücretleri ödemekle yükümlü kılınması.

(v) Özel mülkiyet tamamen kaldırılana kadar toplumun tüm üyeleri için eşit çalışma yükümlülüğü. Özellikle tarım için endüstriyel orduların oluşturulması.

(vi) Devlet sermayeli bir ulusal banka aracılığıyla para ve kredinin devletin ellerinde merkezileştirilmesi ve tüm özel bankaların ve bankerlerin bastırılması.

(vii) Ulusal fabrikaların, atölyelerin, demiryollarının, gemilerin sayısında artış; yeni toprakların ekime açılması ve halihazırda ekili olan toprakların iyileştirilmesi – hepsi ulusun emrindeki sermaye ve işgücünün büyümesine orantılı olarak.

(viii) Annelerinin bakımından ayrılabilecekleri andan itibaren tüm çocukların ulusal kuruluşlarda ulusal maliyetle eğitimi. Eğitim ve üretim birlikte.

(ix) Kamu arazilerinde hem endüstri hem de tarımla uğraşan vatandaş gruplarının ortak konutları olarak büyük saraylar inşa edilmesi ve bu sarayların, şehir ile kırsal yaşamın avantajlarını birleştirirken her birinin tek taraflılığını ve dezavantajlarını ortadan kaldırması.

(x) Kentsel bölgelerdeki tüm sağlıksız ve kötü yapılmış konutların yıkılması.

(xi) Evlilik içi ve dışı doğan çocuklar için eşit miras hakları.

(xii) Tüm ulaşım araçlarının ulusun ellerinde toplanması.

Elbette, bu önlemlerin hepsini bir kerede gerçekleştirmek imkânsızdır. Ancak biri her zaman diğerlerini peşinden getirecektir. Özel mülkiyete karşı ilk radikal saldırı başlatıldığında, proletarya kendini daha da ileri gitmeye zorlanmış bulacak, tüm sermayeyi, tüm tarımı, tüm ulaşımı, tüm ticareti giderek daha fazla devletin ellerinde toplayacaktır. Tüm önceki önlemler bu amaca yöneliktir; ve bunlar uygulanabilir ve gerçekleştirilebilir hale gelecek, proletarya emek gücüyle ülkenin üretici güçlerini çoğalttığı ölçüde, merkezileştirici etkilerini tam olarak ortaya koyabileceklerdir.

Son olarak, tüm sermaye, tüm üretim, tüm değişim ulusun ellerinde bir araya getirildiğinde, özel mülkiyet kendiliğinden kaybolacak, para gereksiz hale gelecek ve üretim öyle genişleyecek ve insan öyle değişecek ki, toplum eski ekonomik alışkanlıklarından geriye kalan her ne varsa ondan kurtulabilecektir.

— 19 —

Bu devrim yalnızca bir ülkede mi gerçekleşebilir?

Hayır. Büyük endüstri, dünya pazarını yaratarak, yeryüzündeki tüm halkları, özellikle medeni halkları, birbirleriyle öyle yakın bir ilişkiye getirdi ki, hiçbiri diğerlerinde olanlardan bağımsız değildir.

Dahası, medeni ülkelerin sosyal gelişimini öyle bir ölçüde koordine etti ki, hepsinde burjuvazi ve proletarya belirleyici sınıflar haline geldi ve aralarındaki mücadele günün büyük mücadelesi oldu. Bu, komünist devrimin yalnızca ulusal bir fenomen olmayacağı, aynı zamanda tüm medeni ülkelerde – yani en azından İngiltere, Amerika, Fransa ve Almanya’da – eşzamanlı olarak gerçekleşmesi gerektiği anlamına gelir.

Bu devrim, her bir ülkede, o ülkenin daha gelişmiş bir endüstriye, daha büyük zenginliğe, daha önemli bir üretken güç kütlesine sahip olmasına bağlı olarak daha hızlı veya daha yavaş gelişecektir. Bu nedenle, Almanya’da en yavaş ve en fazla engelle karşılaşacak, İngiltere’de en hızlı ve en az zorlukla ilerleyecektir. Dünyanın diğer ülkelerinde güçlü bir etkisi olacak ve onların şimdiye kadar izledikleri gelişim seyrini kökten değiştirecek, aynı zamanda hızını büyük ölçüde artıracaktır.

Bu evrensel bir devrimdir ve buna uygun olarak evrensel bir kapsama sahip olacaktır.

— 20 —

Özel mülkiyetin nihai olarak ortadan kalkmasının sonuçları ne olacak?

Toplum, tüm üretim güçlerini ve ticaret araçlarını, ayrıca ürünlerin değişimini ve dağıtımını özel kapitalistlerin ellerinden alacak ve bunları kaynakların mevcudiyetine ve tüm toplumun ihtiyaçlarına dayalı bir plana göre yönetecektir. Bu şekilde, en önemlisi, büyük endüstrinin şu andaki işleyişiyle ilişkili kötü sonuçlar kaldırılacaktır.

Artık krizler olmayacak; mevcut toplum düzeni için aşırı üretim olan ve bu nedenle sefaletin başlıca nedeni olan genişletilmiş üretim, o zaman yetersiz olacak ve çok daha fazla genişletilmesi gerekecektir. Sefalet yaratmak yerine, aşırı üretim, toplumun temel gereksinimlerini aşarak herkesin ihtiyaçlarının tatminini sağlayacak; yeni ihtiyaçlar yaratacak ve aynı zamanda bunları tatmin etme araçlarını yaratacaktır. Yeni ilerlemenin koşulu ve teşvik edicisi haline gelecektir, geçmişte olduğu gibi tüm sosyal düzeni karışıklığa atmayacaktır. Özel mülkiyet baskısından kurtulan büyük sanayi, o kadar büyük bir genişleme yaşayacak ki, bugün gördüklerimiz, günümüzün büyük sanayisinin yanında manifaktürün göründüğü kadar önemsiz kalacaktır. Endüstrinin bu gelişimi, toplumun herkesin ihtiyaçlarını karşılayacak yeterli miktarda ürün sunmasını sağlayacaktır.

Aynı şey, özel mülkiyetin baskısından ve özel olarak sahip olunan toprağın küçük parsellere bölünmesinden muzdarip olan tarım için de geçerli olacaktır. Burada mevcut iyileştirmeler ve bilimsel prosedürler uygulanacak ve bu, toplumun ihtiyaç duyduğu tüm ürünleri sağlayacak bir sıçrama yaratacaktır.

Bu şekilde, malların bolluğu tüm toplum üyelerinin ihtiyaçlarını karşılayabilecektir.

Toplumun farklı, birbirine düşman sınıflara bölünmesi artık gereksiz olmaya başlayacaktır. Dahası, bu yalnızca gereksiz değil, aynı zamanda yeni sosyal düzende katlanılmaz olacaktır. Sınıfların varlığı iş bölümünden kaynaklandı ve şimdiye kadar bilinen iş bölümü tamamen kaybolacaktır. Çünkü endüstriyel ve tarımsal üretimi tarif ettiğimiz düzeye getirmek için mekanik ve kimyasal süreçler yeterli değildir; bu süreçleri kullanan insanların kapasiteleri buna uygun bir gelişim geçirmelidir.

Geçen yüzyılın köylüleri ve manifaktür işçileri, büyük endüstriye çekildiklerinde tüm yaşam tarzlarını değiştirdiler ve tamamen farklı insanlar oldular; aynı şekilde, tüm toplum tarafından üretimin ortak kontrolü ve bunun sonucunda ortaya çıkan yeni gelişim, tamamen farklı bir insan malzemesi gerektirecektir.

İnsanlar artık bugünkü gibi tek bir üretim dalına tabi olmayacak, ona bağlı kalmayacak, onun tarafından sömürülmeyecektir; artık sadece bir yeteneklerini diğerlerinin pahasına geliştirmeyecek; üretimin yalnızca bir dalını veya bir dalın bir parçasını bilmeyeceklerdir. Bugünkü endüstri bile bu tür insanları giderek daha az faydalı buluyor.

Tüm toplum tarafından kontrol edilen ve bir plana göre işletilen endüstri, dengeli bir şekilde gelişmiş yeteneklere sahip, üretimin bütününü görebilen çok yönlü insanları gerektirir.

Birini köylü, diğerini ayakkabıcı, üçüncüsünü fabrika işçisi, dördüncüsünü borsacı yapan iş bölümü biçimi, makineler tarafından zaten baltalanmıştır ve tamamen kaybolacaktır. Eğitim, genç insanların tüm üretim sistemini hızla tanımalarını ve toplumun ihtiyaçlarına veya kendi eğilimlerine yanıt olarak bir üretim dalından diğerine geçmelerini sağlayacaktır. Bu nedenle, bugünkü iş bölümünün her bireye empoze ettiği tek taraflı karakterden onları kurtaracaktır. Komünist toplum, bu şekilde, üyelerinin kapsamlı bir şekilde gelişmiş yeteneklerini tam anlamıyla kullanmalarını mümkün kılacaktır. Ancak bu olduğunda, sınıflar zorunlu olarak kaybolacaktır. Bundan, komünist temelde örgütlenmiş bir toplumun bir yandan sınıfların varlığıyla bağdaşmadığı, diğer yandan bu tür bir toplumun inşasının sınıf farklarını kaldırma araçlarını sağladığı sonucu çıkar.

Bunun bir sonucu olarak, şehir ile kır arasındaki fark da ortadan kalkmaya mahkûmdur. Tarım ve endüstrinin iki farklı insan sınıfı yerine aynı insanlar tarafından yönetilmesi, yalnızca maddi nedenlerle bile, komünist ortaklaşmanın gerekli bir koşuludur. Tarımsal nüfusun kırsalda dağılması, endüstriyel nüfusun büyük şehirlerde toplanması hem tarımın hem de endüstrinin gelişmemiş bir durumuna karşılık gelir ve daha fazla gelişim için bir engel olarak zaten hissedilmektedir.

Toplumun tüm üyelerinin, üretim güçlerinin planlı bir şekilde kullanılması, üretimin herkesin ihtiyaçlarını karşılayacak düzeye genişletilmesi amacıyla genel işbirliği; bazılarının ihtiyaçlarının diğerlerinin ihtiyaçları pahasına karşılanması durumunun ortadan kaldırılması, sınıfların ve sınıf çatışmalarının tamamen ortadan kaldırılması; mevcut işbölümünün ortadan kaldırılması, endüstriyel eğitim, çeşitli faaliyetlere katılım, herkesin herkesin ürettiği zevklerden yararlanması, şehir ve kırsalın birleştirilmesi yoluyla toplumun tüm üyelerinin yeteneklerinin çok yönlü gelişimi – bunlar özel mülkiyetin ortadan kaldırılmasının başlıca sonuçlarıdır.

— 21 —

Komünist toplumun aile üzerindeki etkisi ne olacak?

Cinsiyetler arasındaki ilişkileri yalnızca ilgili kişileri ilgilendiren ve toplumun müdahale etme gerekçesinin olmadığı tamamen özel bir meseleye dönüştürecektir. Bunu yapabilir, çünkü özel mülkiyeti kaldırır ve çocukları komünal bir temelde eğitir, böylece geleneksel evliliğin iki temelini – özel mülkiyete dayalı olarak kadının erkeğe ve çocukların ebeveynlerine bağımlılığını – kaldırır.

Ve işte, son derece ahlaki dar kafalıların “kadınların ortaklaşması”na (fuhuşa -MB) karşı çıkardığı yaygaraya yanıt. Kadınların ortaklaşması, tamamen burjuva toplumuna ait bir durumdur ve bugün fuhuşta tam ifadesini bulur. Ancak fuhuş özel mülkiyete dayanır ve onunla birlikte ortadan kalkar. Böylece, komünist toplum, kadınların ortaklaşmasını getirmek yerine, aslında onu kaldırır.

— 22 —

Komünizmin mevcut milliyetlere karşı tutumu ne olacak?

Topluluk ilkesine göre bir araya gelen halkların milliyetleri, bu birleşmenin bir sonucu olarak birbirleriyle karışmak ve böylece kendilerini feshetmek zorunda kalacaklardır, tıpkı çeşitli mülkiyet ve sınıf ayrımlarının, bunların temelini oluşturan özel mülkiyetin ortadan kaldırılmasıyla ortadan kalkması gibi. [3]

— 23 —

Mevcut dinlere karşı tutumu ne olacak?

Şimdiye kadarki tüm dinler, tekil halkların veya halk gruplarının tarihsel gelişim aşamalarının ifadeleri olmuştur. Ancak komünizm, mevcut tüm dinleri gereksiz kılan ve onların kaybolmasını sağlayan tarihsel gelişim aşamasıdır.[4]

— 24 —

Komünistler sosyalistlerden nasıl farklıdır?

Sosyalistler üç kategoriye ayrılır.

[Gerici Sosyalistler:]

İlk kategori, büyük endüstri ve dünya ticareti ile onların yarattığı burjuva toplumu tarafından zaten yok edilmiş ve her gün yok edilmekte olan feodal ve ataerkil toplumun taraftarlarından oluşur. Bu kategori, mevcut toplumun kötülüklerinden, feodal ve ataerkil toplumun bu tür kötülüklerden uzak olduğu için yeniden kurulması gerektiği sonucuna varır. Şu veya bu şekilde, tüm önerileri bu amaca yöneliktir.

Bu gerici sosyalistler kategorisine, görünüşte partizanlıkları ve proletaryanın sefaleti için döktükleri acı gözyaşlarına rağmen, komünistler tarafından şu nedenlerle enerjik bir şekilde karşı çıkılır:

(i) Tamamen imkânsız olan bir şey için çaba gösterir.

(ii) Aristokrasinin, lonca ustalarının, küçük üreticilerin ve onların mutlak veya feodal monarklar, memurlar, askerler ve rahiplerden oluşan maiyetinin egemenliğini kurmayı amaçlar – bu toplum, mevcut toplumun kötülüklerinden arınmış olsa da en az onun kadar çok kötülük getirirdi ve ezilen işçilere komünist bir devrim yoluyla kurtuluş umudu sunmazdı bile.

(iii) Proletarya devrimci ve komünist hale gelir gelmez, bu gerici sosyalistler gerçek renklerini gösterir ve hemen burjuvaziyle birlikte proleterlere karşı ortak bir dava yürütür.

[Burjuva Sosyalistler:]

İkinci kategori, mevcut toplumun, kaçınılmaz olarak yol açtığı kötülüklerden korkan ve geleceği için endişelenen taraftarlarından oluşur. Bu nedenle istedikleri, bu toplumu sürdürmek ama onun ayrılmaz bir parçası olan kötülüklerden kurtulmaktır.

Bu amaçla, bazıları yalnızca refah önlemleri önerir – diğerleri ise toplumu yeniden düzenleme bahanesiyle aslında mevcut toplumun temellerini ve dolayısıyla hayatını korumayı amaçlayan büyük reform sistemleriyle öne çıkar.

Komünistler, bu burjuva sosyalistlere karşı amansızca mücadele etmelidir, çünkü onlar komünistlerin düşmanları için çalışır ve komünistlerin devirmeyi amaçladığı toplumu korur.

[Demokratik Sosyalistler:]

Son olarak, üçüncü kategori, Soru 18’de tarif edilen komünistlerin savunduğu bazı önlemleri destekleyen demokratik sosyalistlerden oluşur; ancak bunları, komünizme geçişin bir parçası olarak değil, mevcut toplumun sefaletini ve kötülüklerini kaldırmak için yeterli olduğuna inandıkları önlemler olarak desteklerler.

Bu demokratik sosyalistler, ya kendi sınıflarının kurtuluş koşulları konusunda henüz yeterince net olmayan proleterlerdir ya da demokrasi ve bunun getirdiği sosyalist önlemlerin gerçekleştirilmesinden önce proletarya ile birçok ortak çıkarı olan küçük burjuvazinin temsilcileridir.

Bundan da anlaşılacağı üzere, eylem zamanlarında, komünistler bu demokratik sosyalistlerle bir uzlaşmaya varmak ve genel olarak onlarla mümkün olduğunca ortak bir politika izlemek zorunda kalacaklardır – elbette bu sosyalistler yönetici burjuvazinin hizmetine girmediği ve komünistlere saldırmadığı sürece.

Bu iş birliği biçiminin, farklılıkların tartışılmasını dışlamadığı açıktır.

— 25 —

Komünistlerin zamanımızın diğer siyasi partilerine karşı tutumu nedir?

Bu tutum, farklı ülkelerde farklıdır.

Burjuvazinin yönettiği İngiltere, Fransa ve Belçika’da, komünistler hâlâ çeşitli demokratik partilerle ortak bir çıkara sahiptir, bu çıkar, savundukları sosyalist önlemler komünistlerin amaçlarına ne kadar yakınsa, yani proletaryanın çıkarlarını ne kadar açık ve kesin bir şekilde temsil ederse ve proletaryanın desteğine ne kadar bağımlıysa o kadar büyüktür. Örneğin İngiltere’de, işçi sınıfından gelen Chartistler, demokratik küçük burjuvaziye veya Radikallere kıyasla komünistlere çok daha yakındır.

Demokratik bir anayasanın zaten kurulmuş olduğu Amerika’da, komünistler bu anayasayı burjuvaziye karşı çevirip proletaryanın çıkarları için kullanacak partiyle ortak dava yürütmelidir – yani tarımcı Ulusal Reformcularla.

İsviçre’de, Radikaller, çok karışık bir parti olsalar da, komünistlerin iş birliği yapabileceği tek gruptur ve bu Radikaller arasında Vaudois ve Genevese en ilerici olanlardır.

Son olarak Almanya’da, şu anda gündemde olan belirleyici mücadele, burjuvazi ile mutlak monarşi arasındadır. Komünistler, burjuvazi ile kendi aralarındaki belirleyici mücadeleye burjuvazi iktidara gelene kadar girişemeyecekleri için, burjuvazinin iktidarı mümkün olan en kısa sürede ele geçirmesine yardım etmek komünistlerin çıkarınadır ki, onu daha çabuk devirebilsinler. Bu nedenle, hükümetlere karşı, komünistler radikal liberal partiyi sürekli desteklemeli, burjuvazinin kendini kandırmasına karşı dikkatli olmalı ve burjuvazinin zaferinin proletaryaya getireceği iddia edilen cazip vaatlere kanmamalıdır. Proletaryanın bir burjuva zaferinden elde edeceği avantajlar şunlardan ibaret olacaktır:

(i) Proletaryanın sıkı sıkıya bağlı, savaşmaya hazır ve organize bir sınıf haline gelmesini kolaylaştıracak çeşitli tavizler; ve

(ii) Mutlak monarşilerin düştüğü gün, burjuvazi ile proletarya arasındaki mücadele başlayacaktır. O günden itibaren, komünistlerin politikası, burjuvazinin halihazırda iktidarda olduğu ülkelerdekiyle aynı olacaktır.

Kongre adına ve yetkisiyle.

Dipnotlar

Aşağıdaki dipnotlar, Marx/Engels Seçilmiş Eserler’in Çin Baskısından, Pekin, Yabancı Diller Basımevi, 1977, marxists.org tarafından yapılan editoryal eklemelerle alınmıştır.

Giriş

1847’de Engels, Komünist Birlik için iki taslak program yazdı, biri Haziran’da, diğeri Ekim’de, bir soru-cevap formatında. Ekim’de yazılan, Komünizmin İlkeleri olarak bilinen metin, 1914’te ilk kez yayımlandı. Daha önceki belge, Komünist İnanç İkrarı Taslağı, 1968’de bulundu. Bu, 1969’da Hamburg’da, Komünist Birlik’in ilk kongresine ait dört başka belgeyle birlikte, Komünist Birlik’in Kurucu Belgeleri (Haziran-Eylül 1847) adlı bir kitapçıkta yayımlandı.

Adil İnsanlar Birliği’nin Haziran 1847 Kongresi’nde, aynı zamanda Komünist Birlik’in kurucu konferansı olan toplantıda, bir “inanç ikrarı” taslağının Birlik’in bölümlerine tartışılmak üzere sunulmasına karar verildi. Şimdi ortaya çıkan belge, büyük olasılıkla bu taslaktır. İki belgenin karşılaştırılması, Komünizmin İlkeleri’nin bu önceki taslağın gözden geçirilmiş bir versiyonu olduğunu gösterir. Komünizmin İlkeleri’nde, Engels üç soruyu cevapsız bıraktı, iki durumda “değişmedi” (bleibt) notuyla; bu açıkça önceki taslaktaki cevaplara işaret eder.

Program için yeni taslak, Engels’in, Paris çevresinin önde gelen organının talimatları üzerine, 22 Ekim 1847’deki komite toplantısında, “gerçek sosyalist” Moses Hess tarafından hazırlanan taslak programın keskin eleştirisinden sonra kararlaştırılan talimatlar üzerine Engels tarafından hazırlandı; bu taslak daha sonra reddedildi.

Hâlâ Komünizmin İlkeleri’ni bir ön taslak olarak gören Engels, 23-24 Kasım 1847’de Marx’a yazdığı bir mektupta, eski soru-cevap biçimini bırakmanın ve programı bir manifesto şeklinde hazırlamanın en iyisi olacağı görüşünü ifade etti.

“İnanç İkrarı üzerinde biraz düşün. Bence bu soru-cevap (kateşizm) biçimini bırakıp buna Komünist Manifesto demeliyiz. İçinde az çok tarih anlatılması gerektiği için, şimdiye kadarki biçimi hiç uygun değil. Buraya yaptığım şeyi getiriyorum; basit bir anlatım biçiminde, ama korkunç bir aceleyle, berbat bir şekilde yazılmış. ...”

Komünist Birlik’in ikinci kongresinde (29 Kasım-8 Aralık 1847) Marx ve Engels, komünizmin temel bilimsel ilkelerini savundular ve Komünist Partisi’nin bir manifestosu şeklinde bir program taslağı hazırlamakla görevlendirildiler. Manifestoyu yazarken, Marksizmin kurucuları, Komünizmin İlkeleri’nde ifade edilen önermeleri kullandılar.

Engels, “Manufaktur” terimini ve türevlerini kullanır, bu metinde “manifaktür” olarak çevrilmiştir. Engels bu kelimeyi kelimenin tam anlamıyla, el ile üretimi belirtmek için kullanmıştır, fabrika üretimini değil, ki bunun için Engels “büyük endüstri” terimini kullanır. Manufaktur, orta çağ kasabalarındaki lonca üretiminden farklıdır, çünkü lonca üretimi bağımsız zanaatkârlar tarafından gerçekleştirilirdi. Manufaktur, tüccar kapitalistler için çalışan ev işçileri veya büyük atölyelerde birlikte çalışan zanaatkâr grupları tarafından gerçekleştirilir. Bu nedenle, lonca (el sanatı) ve modern (kapitalist) üretim biçimleri arasında bir geçiş üretim biçimidir. (Son paragraf, Pluto Press, Londra, 1971’in Giriş’inden özetlenmiştir)

[1] Daha sonraki dönemlerde yazılmış eserlerinde, Marx ve Engels, burada kullanılan “emeğin satışı”, “emeğin değeri” ve “emeğin fiyatı” yerine, Marx tarafından ilk kez tanıtılan daha doğru kavramlar olan “emek gücünün satışı”, “emek gücünün değeri” ve “emek gücünün fiyatı”nı kullandılar.

[2] Engels burada el yazmasında yarım sayfa boşluk bıraktı. Komünist İnanç İkrarı Taslağı, aynı soru (soru 12) için gösterilen cevabı içerir.

[3] Engels burada “değişmedi” yazdı, Haziran taslağındaki 21 numaralı soruya verilen cevaba işaret eder.

[4] Benzer şekilde, bu, Haziran taslağındaki 23 numaralı sorunun cevabına işaret eder: “Şimdiye kadar var olan tüm dinler, tekil halkların veya halk gruplarının tarihsel gelişim aşamalarının ifadeleriydi. Ancak komünizm, mevcut tüm dinleri gereksiz kılan ve onların yerini alan tarihsel gelişim aşamasıdır.”

[5] Chartistler, 1830’lardan 1850’lerin ortalarına kadar süren ve sloganı olarak Halkın Şartı’nı benimseyen, tüm işçilere oy hakkı garanti eden bir dizi koşulun talep edildiği İngiliz işçilerinin siyasi hareketinin katılımcılarıydı. Lenin, Chartizmi dünyanın “ilk geniş, gerçekten kitlesel ve politik olarak organize proleter devrimci hareketi” olarak tanımladı (Toplu Eserler, İngilizce baskı, Progress Publishers, Moskova, 1965, Cilt 29, s. 309). Chartist hareketin gerilemesi, Britanya’nın endüstriyel ve ticari tekelinin güçlenmesine ve Britanya burjuvazisinin süper kârlarından işçi sınıfının üst tabakasını (“işçi aristokrasisi”) satın almasına bağlıydı. Her iki faktör de, özellikle sendika liderlerinin Chartizmi desteklemeyi reddetmesiyle ifade edilen, bu tabakadaki oportünist eğilimlerin güçlenmesine yol açtı.

[6] Muhtemelen, 1840’larda George H. Evans tarafından kurulan ve merkezi New York’ta bulunan Ulusal Reform Derneği’ne bir atıf. Bu derneğin sloganı “kendinize bir çiftlik oy verin”di.